Jak dbać o protezy zębowe? Kompleksowy poradnik higieny i pielęgnacji

Posiadanie protezy zębowej to duży krok w kierunku odzyskania komfortu i pięknego uśmiechu. Jednak aby służyła ona jak najdłużej, była wygodna i nie powodowała problemów zdrowotnych w jamie ustnej, niezbędna jest odpowiednia i regularna pielęgnacja. Zaniedbanie higieny protez może prowadzić do stanów zapalnych dziąseł, infekcji grzybiczych, nieświeżego oddechu, a nawet szybszego zużycia samego uzupełnienia.

Czym i jak czyścić protezę?

Protezy należy czyścić co najmniej dwa razy dziennie – rano i wieczorem, a najlepiej po każdym posiłku. Przed czyszczeniem zawsze dokładnie wypłucz protezę pod bieżącą wodą, aby usunąć luźne resztki pokarmu.

1. Szczoteczka do protez 

• używaj specjalnej szczoteczki do protez. Ma ona zazwyczaj dwie główki: większą, z twardszym włosiem, do czyszczenia płaskich powierzchni, oraz mniejszą, stożkową, do czyszczenia trudno dostępnych zagłębień i wewnętrznych części protezy. Jeśli nie masz takiej szczoteczki, możesz użyć miękkiej lub średnio-twardej szczoteczki do zębów (nigdy twardej!)

2. Środki czyszczące

• specjalne pasty do protez: Są mniej abrazyjne (ścierne) niż tradycyjne pasty do zębów i bezpieczniejsze dla materiału, z którego wykonana jest proteza. Zwykłe pasty mogą rysować powierzchnię protezy, co sprzyja osadzaniu się bakterii i przebarwień
• mydło w płynie lub szare mydło: Delikatne mydło jest skutecznym i tanim środkiem do czyszczenia. Pamiętaj, aby bardzo dokładnie spłukać protezę po jego użyciu
• nie używaj wybielaczy ani silnych detergentów domowych! Mogą one uszkodzić protezę i być szkodliwe dla jamy ustnej

3. Technika czyszczenia

• czyść protezę nad umywalką napełnioną częściowo wodą lub nad rozłożonym ręcznikiem. To zabezpieczy ją przed uszkodzeniem w razie przypadkowego upuszczenia.
• delikatnie, ale dokładnie wyszczotkuj wszystkie powierzchnie protezy – zewnętrzne, wewnętrzne (przylegające do dziąseł) oraz powierzchnie żujące zębów. Zwróć szczególną uwagę na rowki, zagłębienia i miejsca wokół metalowych klamer (jeśli proteza je posiada).
• po wyszczotkowaniu bardzo dokładnie wypłucz protezę pod bieżącą, letnią wodą, aby usunąć resztki środka czyszczącego i zanieczyszczeń.

Czyszczenie jamy ustnej po wyjęciu protezy

Nawet jeśli nie masz już własnych zębów, higiena jamy ustnej jest niezwykle ważna. Po wyjęciu protezy, delikatnie oczyść swoje dziąsła, język i podniebienie miękką szczoteczką do zębów i niewielką ilością pasty do zębów (jeśli masz jeszcze własne zęby) lub samą wodą. Masowanie dziąseł miękką szczoteczką poprawia krążenie i pomaga usunąć osad bakteryjny. Możesz również używać płynów do płukania jamy ustnej, ale wybieraj te bezalkoholowe, aby nie wysuszać śluzówki.

Przechowywanie protezy w nocy – czy trzymać ją w szklance wody ?

Zaleca się wyjmowanie protez na noc (na około 6-8 godzin). Daje to tkankom jamy ustnej (dziąsłom, błonie śluzowej) czas na odpoczynek i regenerację, co zapobiega podrażnieniom i stanom zapalnym. Jak przechowywać wyjętą protezę? Po dokładnym oczyszczeniu protezę należy przechowywać w wilgotnym środowisku, aby zapobiec jej wysychaniu i deformacji, szczególnie w przypadku protez akrylowych. Można ją umieścić w specjalnym, zamykanym pojemniku na protezy, wypełnionym czystą wodą lub specjalnym roztworem do przechowywania protez. Szklanka wody jest tradycyjnym sposobem, ale pojemnik jest bardziej higieniczny i bezpieczny. Niektóre nowoczesne materiały protez mogą nie wymagać przechowywania w wodzie – zawsze zapytaj swojego stomatologa o zalecenia dotyczące Twojej konkretnej protezy. Nigdy nie zostawiaj protezy "na sucho" na dłuższy czas.

Dodatkowe środki do czyszczenia protez

Tabletki lub proszki do czyszczenia protez, to preparaty przeznaczone do okresowego, głębszego czyszczenia i dezynfekcji. Rozpuszcza się je w wodzie, tworząc roztwór, w którym zanurza się protezę na określony czas (zgodnie z instrukcją producenta, zazwyczaj 15-30 minut lub na całą noc). Pomagają usunąć uporczywe osady, przebarwienia, kamień oraz zredukować liczbę bakterii i grzybów. Pamiętaj, że tabletki nie zastępują codziennego mechanicznego czyszczenia szczoteczką! Są jedynie jego uzupełnieniem. Po użyciu tabletek zawsze dokładnie wypłucz protezę przed ponownym założeniem.

Regularne kontrole stomatologiczne

Nawet jeśli nosisz protezę całkowitą, regularne wizyty u stomatologa lub protetyka są kluczowe. Co ile kontrolować? Zaleca się wizytę kontrolną co najmniej raz w roku, a w niektórych przypadkach częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza. Podczas wizyty lekarz oceni stan protezy (czy nie jest uszkodzona, pęknięta, czy nie wymaga podścielenia) oraz stan błony śluzowej jamy ustnej (czy nie ma otarć, odleżyn, stanów zapalnych, zmian nowotworowych). Sprawdzi również dopasowanie protezy (z czasem kość wyrostka zębodołowego zanika, co może prowadzić do obluzowania protezy – wtedy konieczne jest tzw. podścielenie).

Co zrobić w przypadku uszkodzenia protezy?

Jeśli proteza pęknie, złamie się klamra, wypadnie ząb lub uzupełnienie stanie się luźne NIGDY nie próbuj samodzielnie naprawiać protezy! Używanie domowych klejów (np. typu "Super Glue") jest niebezpieczne – są toksyczne i mogą trwale uszkodzić protezę, uniemożliwiając profesjonalną naprawę. Niezwłocznie skontaktuj się ze swoim stomatologiem lub technikiem dentystycznym. Zbierz wszystkie fragmenty uszkodzonej protezy i zabierz je ze sobą. Lekarz oceni możliwość naprawy. Wiele uszkodzeń da się profesjonalnie naprawić w gabinecie lub laboratorium protetycznym.

Czego unikać przy użytkowaniu protez?

• zbyt twardych szczoteczek i ściernych past do zębów.
• wrzącej wody (może zdeformować akryl)
• silnych środków chemicznych nieprzeznaczonych do protez
• gryzienia bardzo twardych pokarmów (np. orzechów w łupinach, twardych cukierków), które mogą uszkodzić protezę lub spowodować dyskomfort
• samodzielnych prób dopasowywania, szlifowania czy doginania klamer

Prawidłowa i systematyczna pielęgnacja protez zębowych jest równie ważna, jak dbanie o naturalne zęby. Regularne czyszczenie, właściwe przechowywanie i wizyty kontrolne u stomatologa zapewnią komfort użytkowania, zdrowie jamy ustnej oraz długą żywotność Twojego uzupełnienia protetycznego. W razie jakichkolwiek wątpliwości, zawsze skonsultuj się ze swoim lekarzem dentystą.